środa, 27 września

Bałtyk w pigułce

Bałtyk w pigułce

Zanim wybierzesz się nad malownicze polskie Morze Bałtyckie, warto abyś dowiedział się kilka podstawowych faktów na temat owego zbiornika wodnego. W niniejszym poradniku w pigułce przedstawimy Ci po krótce główne informacje na temat walorów przyrodniczych charakteryzowanego akwenu. Zapraszamy do lektury!

Morze Bałtyckie stanowi morze śródlądowe, określane przez badaczy przyrody, jako płytkie na szelfie kontynentalnym. Jego wody rozciągają się na terytorium całej Europy północnej. Bałtyk łączy się z Morzem Północnym poprzez trzy Cieśniny Duńskie, a dokładniej Sund, Mały i Wielki Bełt a także za pośrednictwem Skagerrak i Kattegat. To właśnie wyżej wymieniona cieśnina Sund jest umowną, oficjalną granicą zachodnią. Próg podwodny ciągnie się natomiast na głębokości od osiemnastu do dwudziestu metrów od przylądka Gedser. Nieco dalej na zachód wysunięty jest akwen Bałtyku Zachodniego, którego łączna powierzchnia wynosi około ośmiu tysięcy kilometrów kwadratowych. Niemcy określają ten obszar mianem Ostsee. W skład wspomnianego akwenu wchodzą m.in. Cieśnina Sund oraz wody trochę mniejszych, a mianowicie Alsenbelt, Langelandsbaelt oraz Fehmarnbelt. Charakterystyczną cechą opisywanego Bałtyku jest przede wszystkim fakt, iż jest to morze z każdej ze stron otoczone lądem. Z Morzem Północnym połączony jest poprzez nieduże cieśniny. Znajduje się w strefie klimatu umiarkowanego. Rozciągłość południkowa wynosi około 1300 kilometrów, z kolei równoleżnikowa najszersza jakieś 600 kilometrów, a najwęższa równo 100 kilometrów. Powierzchnia Morza Bałtyckiego szacowana jest na 415 266 kilometrów kwadratowych. Jakby odliczyć teren zajmowany przez Kattegatu to wynosi 392 979 kilometrów kwadratowych. Łącznie powierzchnia zlewni to natomiast 1 721 233 kilometrów kwadratowych. Co do objętości to z kolei 21 721 kilometrów sześciennych.

Na dokładnie 8100 kilometrów kwadratowych jest określana długość linii brzegowej. Ponadto wyróżnia się ona sporym urozmaiceniem oraz silnym rozwinięciem. Nie brakuje nad Bałtykiem rozlicznych typów zatok, wysp, wysepek oraz półwyspów. Sporo jest też zalewów. Za najistotniejsze, bo zarazem największe rozmiarowo zatoki uznaje się trzy rozległe powierzchnie takie jak Zatoka Botnicka, która liczy 117 tysięcy kilometrów kwadratowych, Zatoka Fińska z powierzchnią ogólną 30 tysięcy kilometrów kwadratowych oraz Zatoka Ryska o powierzchni 17 tysięcy kilometrów kwadratowych. Dodatkowo nie można również pominąć następujących zatok: Zalewu Kurońskiego, Zatoki Lubeckiej, Gdańskiej, Kilońskiej oraz Pomorskiej. Jeżeli zaś chodzi o średnią głębokość to szacuje się ją na niewiele ponad 52 metry, z kolei maksymalną na 459 metrów. MoRze Bałtyckie podzielone zostało również na trzy baseny – Basen Bornholmski ze zgłębieniem 105 metrów, Basen Gotlandzki z maksymalnym zagłębieniem 459 metrów oraz Basen Botnicki o maksymalnym zagłębieniu 294 metrów. Charakteryzując bliżej Bałtyk warto także zwrócić szczególną uwagę na urozmaicony podział morfologiczny tego zbiornika wodnego.

Morze Bałtyckie nie ma szczególnie długiej historii. Jest to jedno ze stosunkowo najmłodszych mórz całego Oceanu Atlantyckiego. Akwen ten ma jakieś dwanaście tysięcy lat. Rozwijał się w kilku fazach. Jego początki sięgają starej doliny rzeki Eridan znanej niegdyś, jako Fennoskandia. Przez ten czas utarło się jednakże kilka nazw, które dziś określić już można, jako miana historyczne. Wieki temu na współczesny Bałtyk mówiono Barbarum fretum, następnie określano go jako Morze Swebów co wiązało się z łacińskim sformowaniem Mare Suebicum, w wieku IX Wulfstan anglosaski wymyślił nazwę Ostsea, a nieco wcześniej od Ptolemeusza przejęto zwrot Zatoka Wenedzka, co tyczyło się zwłaszcza południowej części Bałtyku. W stuleciach VIII – XI pojawiło się określenie Morze Rusów a później Morze Otaczające. Dzisiejszy Bałtyk pojawił się z kolei dopiero w drugiej połowie XI wieku i przypisywany jest Adamowi z Bremu, który użył owego sformułowania po raz pierwszy. Współczesna nazwa jest jednak inaczej tłumaczona w różnych językach. Wszystko zależy stricte od położenia, stąd też nie powinien dziwić fakt określenia morze zachodnie czy wschodnie. W krajach posługujących się językami germańskimi zagościła nazwa Oostzee, Ostsee, Ostersjon itp. W fińskim natomiast – Itameri. W estońskim utrwalono określenie Laanemeri, natomiast w angielskim Baltic Sea. Z włoskiego to Mare Baltico, a z rumuńskiego Marea Baltica. W portugalskim i hiszpańskim tłumaczeniu pojawia sie Mar Baltico, z kolei w czeskim Baltske more. Po wegiersku to Balti-tenger zaś po litewsku Baltijos jura. Z rosyjskiej to Baltijskoje morje a z języku kaszubskim Bołt. Dostęp do Morza Bałtyckiego poza Polską mają także Dania, Litwa, Finlandia, Estonia, Niemcy, Łotwa, Rosja, Szwecja.